ხარისხის მართვის პრინციპები
საერთაშორისო სტანდარტი დაფუძნებულია ISO 9000-ში აღწერილ ხარისხის მართვის პრინციპებზე. აღწერილობები მოიცავს თითოეული პრინციპის განმარტებას, არგუმენტაციას, თუ რატომ არის ეს პრინციპი მნიშვნელოვანი ორგანიზაციისთვის, პრინციპთან დაკავშირებული სარგებლის რამდენიმე მაგალითს და ტიპური ქმედებების მაგალითებს, რომლებიც შეიძლება გამოყენებულ იქნას ორგანიზაციის მუშაობის გასაუმჯობესებლად პრინციპების პრაქტიკაში გამოყენებისას.
ISO 9001 განსაზღვრავს ხარისხის მართვის სისტემის კრიტერიუმებს და არის ერთადერთი სტანდარტი ISO 9000 ოჯახში, რომლის აუდიტის ჩატარებაც შესაძლებელია ნებაყოფლობითი შესაბამისობის ან მესამე მხარის სერტიფიცირების მიზნით. ფაქტობრივად, ISO 9001-ის სერტიფიკატი აქვს მილიონზე მეტ კომპანიასა და ორგანიზაციას 170-ზე მეტ ქვეყანაში. ISO 9001-ის ყველა მოთხოვნა არის ზოგადი და განკუთვნილია ნებისმიერი ორგანიზაციისთვის, მიუხედავად მისი ტიპისა და ზომისა, ან მის მიერ შემოთავაზებული პროდუქტებისა და სერვისებისა.
სტანდარტი ეფუძნება ხარისხის მართვის შვიდ ძირითად პრინციპს, რომელთა შორისაა მომხმარებელზე ძლიერი ფოკუსირება, უმაღლესი მენეჯმენტის მოტივაცია და ჩართულობა, პროცესული მიდგომა და უწყვეტი გაუმჯობესება.
ISO 9001:2015-ის 7 პრინციპი
პროცესზე ორიენტირებული მიდგომა საშუალებას აძლევს ორგანიზაციას დაგეგმოს თავისი პროცესები და მათი ურთიერთქმედება.
PDCA ციკლი ორგანიზაციას საშუალებას აძლევს, უზრუნველყოს მისი პროცესების საკმარისი რესურსებით უზრუნველყოფა და მართვა, ასევე, განსაზღვროს და განახორციელოს გაუმჯობესების შესაძლებლობები.
რისკზე დაფუძნებული აზროვნება აუცილებელია ხარისხის მართვის ეფექტური სისტემის მისაღწევად. მაგალითად, წინასწარი მოქმედებების გატარება პოტენციური შეუსაბამობების აღმოსაფხვრელად, არსებული შეუსაბამობების ანალიზი და შესაბამისი ზომების მიღება, რათა თავიდან იქნას აცილებული მათი განმეორება, შეუსაბამობის ზემოქმედების შესაბამისი ზომით.
იმისათვის, რომ შეესაბამებოდეს ამ საერთაშორისო სტანდარტის მოთხოვნებს, ორგანიზაციამ უნდა დაგეგმოს და განახორციელოს ქმედებები რისკებისა და შესაძლებლობების აღმოსაფხვრელად. როგორც რისკების, ასევე შესაძლებლობების გათვალისწინება ქმნის საფუძველს ხარისხის მართვის სისტემის ეფექტურობის გაზრდის, გაუმჯობესებული შედეგების მისაღწევად და უარყოფითი ეფექტების თავიდან ასაცილებლად.
შესაძლებლობები შეიძლება წარმოიშვას სიტუაციიდან, რომელიც ხელსაყრელია დასახული მიზნის მისაღწევად. მაგალითად, გარემოებები, რომლებიც ორგანიზაციას აძლევს საშუალებას მიიზიდოს მომხმარებლები, შექმნას ახალი პროდუქტები და სერვისები, შეამციროს ნარჩენები ან გააუმჯობესოს პროდუქტიულობა. შესაძლებლობების მისამართად განხორციელებულ ქმედებებში ასევე შეიძლება იყოს გათვალისწინებული რისკებთან დაკავშირებული ფაქტორები. რისკი წარმოადგენს გაურკვევლობის ზემოქმედებას, და ნებისმიერი ასეთი გაურკვევლობა შეიძლება იწვევდეს როგორც დადებით, ასევე უარყოფით შედეგებს. რისკის შედეგად წარმოშობილი დადებითი გადახრა შეიძლება შესაძლებლობად იქცეს, თუმცა ყველა დადებითი შედეგი რისკისგან არ წარმოშობს შესაძლებლობებს.
რისკებზე დაფუძნებული აზროვნება ორგანიზაციას საშუალებას აძლევს განსაზღვროს ის ფაქტორები, რომლებიც შესაძლოა მისი პროცესებისა და ხარისხის მართვის სისტემის გეგმიური შედეგებიდან გადახვევას გამოიწვევს, დანერგოს პრევენციული კონტროლის მექანიზმები უარყოფითი შედეგების მინიმუმამდე დასაყვანად და მაქსიმალურად გამოიყენოს შესაძლებლობები, როდესაც ისინი ჩნდებიან.
მოთხოვნების მუდმივი დაკმაყოფილება და სამომავლო საჭიროებებისა და მოლოდინების გათვალისწინება ორგანიზაციებისთვის სულ უფრო დინამიკურ და რთულ გარემოში სერიოზულ გამოწვევას წარმოადგენს. ამ მიზნის მისაღწევად, ორგანიზაციამ შესაძლოა საჭიროად ჩათვალოს სხვადასხვა სახის გაუმჯობესების დანერგვა, გარდა კორექციისა და უწყვეტი განვითარებისა, მაგალითად, რადიკალური ცვლილებები, ინოვაციები და რეორგანიზაცია.
ამ საერთაშორისო სტანდარტში გამოიყენება შემდეგი სიტყვიერი ფორმები:
— „აუცილებელია“ გამოხატავს სავალდებულო მოთხოვნას;
— „უნდა“ მიუთითებს რეკომენდაციაზე;
— „შეიძლება“ ნიშნავს ნებართვას;
— „შეძლება“ აღნიშნავს შესაძლებლობას ან უნარს.
თავდაპირველად გამოქვეყნდა 1987 წელს, ISO 9001 გადაიხედა 1994, 2000 და ისევ 2008 წელს. უახლესი ვერსია გამოქვეყნდა 2015 წლის სექტემბერში.
• ISO 9001:1994 მოიცავდა ცვლილებებს, რომლებიც მიზნად ისახავდა დიზაინისა და განვითარების კონტროლის მუხლის გაუმჯობესებას, აგრეთვე სხვა ასპექტების დაზუსტებას. 1994 წლის სერია ასევე ოდნავ ცვლიდა ISO 9002-ისა და 9003-ის როლს.
• ISO 9001:2008 განახლება ცდილობდა განემარტა ISO 9001:2000-ის გამოყენებისას წამოჭრილი საკითხები.
რა არის ISO 9001-ის უპირატესობები?
ISO 9001 ეხმარება ორგანიზაციებს უზრუნველყონ, რომ მათი მომხმარებლები მუდმივად მიიღებენ მაღალი ხარისხის პროდუქტებსა და მომსახურებებს, რასაც თავის მხრივ უამრავი სარგებელი მოაქვს, მათ შორის კმაყოფილი მომხმარებლები, მენეჯმენტი და თანამშრომლები.
იმის გამო, რომ ISO 9001 განსაზღვრავს მოთხოვნებს ეფექტური ხარისხის მართვის სისტემისთვის, ორგანიზაციები თვლიან, რომ სტანდარტის გამოყენება მათ ეხმარება:
• ორგანიზება გაუკეთონ ხარისხის მართვის სისტემას (QMS);
• შექმნან კმაყოფილი მომხმარებლები, მენეჯმენტი და თანამშრომლები;
• უწყვეტად გააუმჯობესონ პროცესები;
• დაზოგონ ხარჯები;
ნევადაში, კლარკის საგრაფოს სასკოლო ოლქმა ISO 9001 გამოიყენა 174 მილიონი დოლარის დასაზოგად 10 წლის განმავლობაში ფაქტობრივი ხარჯების შემცირებისა და ხარჯების თავიდან არიდების გზით. სტანდარტის შესაბამისად 3,000-ზე მეტი თანამშრომელი იქნა დატრენინგებული, რაც სისტემის წარმატებისთვის სამი მნიშვნელოვანი კომპონენტის უზრუნველყოფას შეუწყო ხელი: ტრენინგი, კომუნიკაცია და პატივისცემა, და ეფექტურობა.
როგორც უკვე ვთქვით ISO 9001 არის ერთადერთი სტანდარტი ISO 9000 სერიიდან, რომლის სერტიფიცირებაც ორგანიზაციებს შეუძლიათ. ISO 9001:2015 სერთიფიკატის მიღწევა ნიშნავს, რომ ორგანიზაციამ აჩვენა შემდეგი:
• მიჰყვება ISO 9001 სტანდარტის მითითებებს;
• ასრულებს საკუთარ მოთხოვნებს;
• აკმაყოფილებს მომხმარებლის, ნორმატიულ და მარეგულირებელ მოთხოვნებს;
• ინახავს დოკუმენტაციას;
ISO 9001 სტანდარტის სერტიფიკაცია ხელს უწყობს ორგანიზაციის სანდოობის გაზრდას, რადგან მომხმარებლებს აჩვენებს, რომ მისი პროდუქტები და მომსახურებები შეესაბამება მოლოდინებს. ზოგ შემთხვევაში ან ზოგ ინდუსტრიაში, სერტიფიკაცია აუცილებელია ან კანონით სავალდებულოა. სერტიფიკაციის პროცესი მოიცავს ISO 9001:2015-ის მოთხოვნების დანერგვას და შემდგომ წარმატებული აუდიტის გავლას, რომელიც ადასტურებს, რომ ორგანიზაცია აკმაყოფილებს ამ მოთხოვნებს.
ორგანიზაციებმა უნდა გაითვალისწინონ შემდეგი, როდესაც იწყებენ მზადებას ISO 9001 ხარისხის მართვის სისტემის სერტიფიცირებისთვის:
• რეგისტრატორის ხარჯები ISO 9001-ის რეგისტრაციისთვის, ზედამხედველობისა და გადასერტიფიცირების აუდიტებისთვის
• ISO 9001-ის მოთხოვნებთან შესაბამისობის მიმდინარე დონე
• რესურსების რაოდენობა, რომელსაც კომპანია გამოყოფს ამ პროექტის განვითარებისა და დანერგვისთვის
• კონსულტანტის მხარდაჭერის საჭირო რაოდენობა და ამასთან დაკავშირებული ხარჯები
საგულისხმოა, რომ ტრენინგი იძლევა ISO 9001:2015 სტანდარტის გადახედვისა და ხარისხის მართვის პრინციპების პრაქტიკულ გარემოში გამოყენების შესაძლებლობას.
პროფესიონალები, რომლებიც პასუხისმგებელნი არიან ISO ხარისხის მართვის სისტემის განვითარებაზე, დანერგვაზე, აუდიტზე და მართვაზე, ან ხარისხის სფეროს პროფესიონალები, რომლებსაც სურთ განაახლონ ISO 9001-ზე დაფუძნებული დოკუმენტირებული QMS, შეუძლიათ გაიარონ ISO 9000-სამაგისტროდ მომზადების კურსები. ეს კურსები მოიცავს ISO 9001-სა და ხარისხის მართვის სისტემებზე ორიენტირებულ თემებს. გარდა ამისა, ორგანიზაციები, რომლებიც ცდილობენ თანამშრომლების მუშაობის გაუმჯობესებას, და თანამშრომლები, რომლებიც მუდმივად ცდილობენ განვითარებას, ასევე იპოვიან ISO 9000-ის ტრენინგის შესაბამისს.
ISO 9001 განსაზღვრავს ხარისხის მართვის სისტემის მოთხოვნებს, როდესაც ორგანიზაცია სურს:
• დაადასტუროს თავისი უნარი მუდმივად მიაწოდოს მომხმარებელს ისეთი პროდუქტები და სერვისები, რომლებიც აკმაყოფილებს მომხმარებლის და შესაბამისი საკანონმდებლო და რეგულაციური მოთხოვნებს;
• გააუმჯობესოს მომხმარებლის კმაყოფილება სისტემის ეფექტური გამოყენებით;
• დანერგოს სისტემის გაუმჯობესების პროცესები;
• გააერთიანოს სხვადასხვა მენეჯმენტის სისტემები, სადაც ISO 9001-ის სტრუქტურა მსგავსია, მაგალითად, ISO 14001 (გარემოს დაცვა), ISO 45001 (შრომის უსაფრთხოება და ჯანმრთელობა) და სხვ;
• განსაზღვროს თავისი საერთო კონტექსტი, ვისზე აქვს გავლენა და რა არის მოსალოდნელი;
• მკაფიოდ დაასახელოს თავისი მიზნები და გამოავლინოს ახალი ბიზნეს შესაძლებლობები;
• დააყენოს მომხმარებლები პირველ ადგილზე, უზრუნველყოს მათი მოთხოვნების მუდმივი დაკმაყოფილება და გააუმჯობესოს მათი კმაყოფილება;
• შეინარჩუნოს მომხმარებლები, გაზარდოს მათი ლოიალურობა, მოიზიდოს ახალი კლიენტები და გააფართოვოს ბიზნესი;
• შეაღწიოს ახალ ბაზრებზე, რადგან ზოგიერთ სექტორსა და კლიენტს სჭირდება ISO 9001 სერტიფიკატი ბიზნესის წამოწყებამდე;
• გამოავლინოს და მიმართოს ორგანიზაციის შიდა რისკებს;
• იმუშაოს უფრო ეფექტურად, გაზარდოს პროდუქტიულობა და ეფექტურობა, რითაც შეამცირებს შიდა ხარჯებს.
ISO 9001 სტანდარტთან შესაბამისობა შესაძლებელია ნებისმიერ დროს, თუმცა ძირითადად გამოიყენება, როდესაც:
• მომხმარებლები ითხოვენ ამ მოთხოვნას კონტრაქტის ნაწილის სახით;
• ქვეყნები მოითხოვენ სერტიფიკატს მათთან ვაჭრობისთვის;
• ორგანიზაციებს სურთ გააუმჯობესონ თავიანთი პროდუქტები და მომხმარებელთა კმაყოფილება.
ISO 9001-ის დანერგვა
ორგანიზაციების მიერ ახალი ან გაუმჯობესებული ხარისხის მართვის სისტემის შექმნა და დანერგვა სტრატეგიული გადაწყვეტილებაა. ყველა ძალისხმევა უნდა იყოს ორიენტირებული რისკის იდენტიფიცირებასა და მინიმალიზაციაზე, მომხმარებლებისა და ორგანიზაციის მიზნებისა და ამოცანების მოთხოვნების დაკმაყოფილების და გადაჭარბების მიზნით.
ორგანიზაციებმა უნდა აიღონ ვალდებულება:
• აღიარონ პირდაპირი და არაპირდაპირი მომხმარებლები, როგორც ის, ვინც ღირებულებას იღებს ორგანიზაციისგან;
• გაიგონ მომხმარებლების მიმდინარე და მომავალი საჭიროებები და მოლოდინები;
• დააკავშირონ ორგანიზაციის მიზნები მომხმარებელთა საჭიროებებსა და მოლოდინებთან;
• მომხმარებელთა საჭიროებებისა და მოლოდინების შესახებ კომუნიკაცია მოახდინონ მთელ ორგანიზაციაში;
• დაგეგმონ, შეიმუშაონ, შექმნან, აწარმოონ, მიაწოდონ და გაუწიონ მომსახურება საქონელს და სერვისებს მომხმარებელთა საჭიროებებისა და მოლოდინების დასაკმაყოფილებლად;
• გაზომონ და აკონტროლონ მომხმარებელთა კმაყოფილება და მიიღონ შესაბამისი ზომები;
• განსაზღვრონ დაინტერესებული მხარეების საჭიროებები და მოლოდინები, რომლებიც შეიძლება გავლენას ახდენდნენ მომხმარებელთა კმაყოფილებაზე, და მიიღონ შესაბამისი ზომები;
• აქტიურად მართონ ურთიერთობები მომხმარებლებთან, რათა მიიღონ გრძელვადიანი წარმატება.
ISO 9001-ის შესაბამისობა შესაძლებელია Quality-One-ის შვიდფაზიანი მიდგომის მეშვეობით:
1. აღმასრულებელი და მენეჯმენტის მიმოხილვა / დაგეგმვა;
2. ხარვეზების შეფასება და დაგეგმვა;
3. დოკუმენტაციის მომზადება;
4. დანერგვა და ტრენინგი;
5. შიდა შეფასება და მენეჯმენტის მიმოხილვა;
6. მესამე მხარის სერტიფიკაციის შეფასება;
7. მხარდაჭერა და უწყვეტი გაუმჯობესება.
ყველაფერი ზემოხსენებულიდან გამომდინარე, შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ იმ ბიზნესის წარმომადგენლებს, რომელთაც მუდმივი გაუმჯობესება და მომხმარებლების მაქსიმალური სანდოობა სურს, უნდა დანერგონ ISO 9001-ის სტანდარტი. თითოეული პუნქტის და ყველა დეტალის გათვალისწინებით მუდმივი პროგრესი უზრუნველყოფილი იქნება, რაც სარგებლის მომტანი იქნება როგორც ბიზნესისთვის ასევე მომხმარებლისთვის.
#სურსათისუვნებლობისსისტემა #ISO9001 #ISOCERTIFICATION #ისო9001 #ისოტრენინგები #სტანდარტი #მენეჯმენტისსისტემები
