რა არის 5S? 5S არის თვითშენარჩუნებული კულტურის შექმნის მეთოდი, რომელიც განაპირობებს მოწესრიგებულ, სუფთა და ეფექტურ სამუშაო ადგილს. მეთოდი მიზნად ისახავს სამუშაო ადგილიდან ზედმეტი მასალისა და ხელსაწყოების გატანას და საჭირო ნივთების ორგანიზებას ისე ,რომ მათი პოვნა,გამოყენება და შენარჩუნება ადვილი იყოს.
,,გქონდეთ ის, რაც გჭირდებათ თქვენი საქმის შესასრულებლად, მაშინ როცა ეს გჭირდებათ; არც მეტი არც ნაკლები!’’ რატომ უნდა დანერგოთ 5S?
აუმჯობესებს უსაფრთხოებას და ერგონომიკას
ხელს უწყობს დინებას
ამცირებს ძიებას
ამცირებს დაუგეგმავ შეფერხებას
აუმჯობესებს ხარისხს
ხელს უწყობს ვიზუალურ კონტროლს
აძლიერებს გუნდურ მუშაობას
აუმჯობესებს პროდუქტიულობას
გამორიცხავს ყურადღების გაფანტვას
ამცირებს ინვენტარსა და სივრცეს
ნერგავს დისციპლინას სტანდარტული სამუშაოს შესრულებისთვის
ამხელს პრობლემებს
ებრძვის ნარჩენებს
აძლიერებს თვითმართვას
იმისათვის, რომ კომპანიებმა მონაწილეობა მიიღონ გლობალურ ეკონომიკაში და კონკურენცია გაუწიონ კომპანიებს, რომლებიც უპირატესობას ანიჭებენ საზღვარგარეთულ წარმოებას, ბიზნესი ეძებს გზებს, რათა გამოავლინოს და შეამციროს წარმოების ნარჩენები. 5S მეთოდოლოგიის სწორად დანერგვით შესაძლებელია მრავალი სარგებლის მიღება, მათ შორის:
წარმოების ხარჯების შემცირება და წარმოების ეფექტურობის გაუმჯობესება.
ხარისხის გაუმჯობესება, რაც იწვევს კლიენტებისთვის თანხის დაბრუნების შემცირებას, ვალდებულებების ხარჯებს და ა.შ.
შემცირებული მარაგის დონე და სასაწყობე ხარჯები.
ახალ პროდუქტებთან ადაპტაციის გაუმჯობესება,რაც იწვევს წარმოების შესაძლებლობების გაზრდას.
თანამშრომლების უსაფრთხოების გაუმჯობესება,რაც ამცირებს ინციდენტისა და კომპენსაციის ხარჯებს.
დასაქმებულთა მორალის გაუმჯობესება, რაც გამოიწვევს პროდუქტიულობის გაზრდას და პერსონალის გადამზადების ხარჯების შემცირებას.
გაზრდილი ,,იატაკის ფართობი’’,რაც კომპანიის უზარმაზარ დანაზოგსა და ახალი პროდუქტების შესაძლებლობებს უზრუნველყოფს.
დახარისხება (Seiri)
არასაჭირო ნივთები სამუშაო ადგილზე: „როდესაც ეჭვი გეპარება, გადააგდე!“
დახარისხება ნიშნავს, რომ თქვენ ამოიღებთ სამუშაო ადგილიდან ყველა ელემენტს, რომელიც არ არის საჭირო მიმდინარე წარმოების ან ტრანზაქციისთვის
ეს არ ნიშნავს, რომ თქვენ ამოიღებთ მხოლოდ იმ ნივთებს, რომლებიც იცით, რომ შეიძლება არასოდეს დაგჭირდეთ
ეს არ ნიშნავს იმას, რომ თქვენ უბრალოდ ალაგებთ ნივთებს უფრო მოწესრიგებულად
კითხეთ საკუთარ თავს:
აუცილებელია ეს ნივთი ამ სამუშაოს შესასრულებლად?
ნამდვილად გვჭირდება ეს ნივთები?
მაგალითად:
დეფექტური ან ზედმეტი არასაჭირო ნივთები,გატეხილი ნაწილები,
ელექტრო იარაღები/მოწყობილობა გატეხილი სადენებით,მოძველებული პლაკატები, ნიშნები, შენიშვნები .
12 ნაბიჯი დახარისხებისთვის: ნაბიჯი 1- თანამშრომელთა ინფორმირებულობა და ტრენინგი –სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია, რადგან ისინი იქნებიან ის ადამიანები, რომლებიც იმუშავებენ ამ მეთოდით. ნაბიჯი 2- განსაზღვრეთ 5S-ის ზონა და გუნდის წევრები – დაიწყეთ თქვენი ობიექტის ერთი ნაწილით და გამოიყენეთ იგი, როგორც საპილოტე ზონა. აარჩიეთ ადგილი, რომელიც იქნება ხილული და პერსონალს მოუწევს ყველაზე ხშირად ამ ადგილის გავლა.გუნდი უნდა შედგებოდეს კომპანიის პერსონალისგან, (გუნდში მენეჯერის დამატება აჩვენებს, რომ კომპანია სერიოზულად არის განწყობილი 5S-ის მიმართ). ნაბიჯი 3- შეაგროვეთ ღონისძიების აღჭურვილობა – ეს არის ის, რაც დაგჭირდებათ ღონისძიებისთვის. ნაბიჯი 4- Red Tag ღონისძიების თარიღი და დრო – თავდაპირველად, 5S-ის დახარისხება უნდა განხორციელდეს როგორც „დახარისხების ღონისძიება“ მანამ, სანამ სხვა 5S-ის სვეტები არ დასრულდება და შემდეგ ყოველდღიური შენარჩუნება არ გახდება საჭირო. ნაბიჯი 5- შექმენით შესანახი ადგილი-მოაწყეთ შესანახი ადგილი, მაგრამ არ განათავსოთ იგი ძალიან ახლოს ან ძალიან შორს სამუშაო ადგილიდან. ნაბიჯი 6- განსაზღვრეთ Red Tag ღონისძიების მოვლენის მიზნები-განათავსეთ კონკრეტული და გაზომვადი სამიზნეები Red Tag აქტივობისთვის. თქვენ ასევე შეგიძლიათ განიხილოთ- "მომდევნო 48 საათის განმავლობაში მხოლოდ საჭირო ნივთები". ნაბიჯი 7- გადაიღეთ ბევრი ..მანამდე’’ფოტო – ეს ფოტოები მნიშვნელოვანია, რადგან ისინი აჩვენებენ მენეჯმენტს,რომ გაუმჯობესების პროცესი განხორციელდა . ნაბიჯი 8- ჩაატარეთ Red Tagging ღონისძიება – როდესაც ბედნიერი ხართ, რომ გუნდს ესმის კრიტერიუმები, განაგრძეთ და მონიშნეთ არასაჭირო ნივთები. ეს უნდა იყოს სწრაფი მოვლენა. დააყენეთ მინიმალური სამიზნე გუნდის თითოეული წევრისთვის. როგორც კი ნივთი მონიშნულია, გადაიტანეთ ის შესანახ ზონაში. ნაბიჯი 9- შეაფასეთ მონიშნული ნივთები - გუნდურად შეაფასეთ თითოეული მონიშნული ელემენტი, რათა გადაწყვიტოთ ყველაზე შესაფერისი განლაგების მოქმედება (ჯართი, დაბრუნება გამყიდველთან, გაგზავნა დაკალიბრებისთვის, გაყიდვა / აუქციონი და ა.შ.). მოიწვიეთ ადამიანი ტერიტორიის გარედან, რათა გამოიწვიოთ გუნდი. ნაბიჯი 10- დისპოზიციური მოქმედებების მინიჭება - გადაწყვიტეთ ვინ განახორციელებს დისპოზიციურ მოქმედებას ნივთზე.გახადეთ ეს ინფორმაცია ხილული ყველასთვის. ნაბიჯი 11- გადაიღეთ ბევრი ,,მერე’’ფოტო – ეს ფოტოები მნიშვნელოვანია, რადგან ისინი აჩვენებენ მენეჯმენტს, რომ გაუმჯობესების პროცესი განხორციელდა. ნაბიჯი 12- განაახლეთ თქვენი საინფორმაციო დაფა და მიულოცეთ გუნდს – თქვენი გუნდის მილოცვა მათი ძალისხმევისთვის არის დახარისხების შენარჩუნების აქტივობის მნიშვნელოვანი ნაწილი. თქვენი კოლეგები არ გააგრძელებენ 5S-ის მხარდაჭერას, თუ ისინი ვერ ხედავენ პროგრესს ან არ აღიარებთ მათ მიერ შესრულებულ სამუშაოს.
მოწესრიგება (Seiton)
ნებისმიერს შეუძლია მყისიერად იპოვოს, წაიღოს და დააბრუნოს ნებისმიერი საჭირო ნივთი: „ადგილი ყველაფრისთვის და ყველაფერი თავის ადგილზე“.
უნდა განისაზღვროს საჭირო ნივთების დალაგება ისე, რომ მათი გამოყენება მარტივი იყოს და ეტიკეტირება ისე, რომ მათი ადვილად პოვნა და განთავსება იყოს შესაძლებელი.
ნაბიჯი 1 - ნივთების გამოყენების სიხშირის იდენტიფიცირება - პირველი ნაბიჯი (როგორც გუნდი) არის სამუშაოს (პროცესის ან პროდუქტის) გადახედვა, რომელიც შესრულებულია ტერიტორიაზე და იდენტიფიცირება,იმისი თუ რა სიხშირით გამოიყენება ხელსაწყოები და აღჭურვილობა.
შეინახეთ ნივთები ერთად, თუ ისინი ერთად გამოიყენება
შეინახეთ ისინი იმ თანმიმდევრობით, როგორც იყენებთ
შეინახეთ ნივთები მათი ფუნქციის მიხედვით, ასე რომ, თუ ისინი გამოიყენება მსგავსი საქმისთვის,შეინახეთ ერთად
ამოიღეთ მრავალი ელემენტი, რომლებიც ერთსა და იმავეს აკეთებენ და გამოიყენეთ ერთი, რომელიც ასრულებს მრავალ ფუნქციას
გააკეთეთ შესანახი ადგილები იქ შენახულ ნივთებზე უფრო დიდი, რათა მათი ამოღება და დაბრუნება მარტივი იყოს
გახადეთ შესანახი ადგილები ხელმისაწვდომი და კომფორტული გამოსაყენებლად
ამოიღეთ მრავალი ნივთი, რომლებიც ერთსა და იმავეს აკეთებენ და გამოიყენეთ ერთი, რომელიც ასრულებს მრავალ ფუნქციას
გააკეთეთ შესანახი ადგილები შენახულ ნივთებზე უფრო დიდი, რათა მათი ამოღება და დაბრუნება მარტივი იყოს
გახადეთ შესანახი ადგილები ხელმისაწვდომი და კომფორტული გამოსაყენებლად
ნაბიჯი 2 - განსაზღვრული ადგილების იდენტიფიცირება - ყველაზე ხშირად გამოყენებული ნივთები უნდა განთავსდეს ყველაზე ახლოს, სამუშაო სივრცესთან,რათა იყოს ადვილად ხელმისაწვდომი.
შეინახეთ ნივთები ერთად, თუ ისინი ერთად გამოიყენება
შეინახეთ ისინი იმ თანმიმდევრობით, როგორც იყენებთ
შეინახეთ ნივთები მათი ფუნქციის მიხედვით, ასე რომ, თუ ისინი გამოიყენება მსგავსი საქმისთვის,შეინახეთ ერთად
ამოიღეთ მრავალი ელემენტი, რომლებიც ერთსა და იმავეს აკეთებენ და გამოიყენეთ ერთი, რომელიც ასრულებს მრავალ ფუნქციას
გააკეთეთ შესანახი ადგილები იქ შენახულ ნივთებზე უფრო დიდი, რათა მათი ამოღება და დაბრუნება მარტივი იყოს
გახადეთ შესანახი ადგილები ხელმისაწვდომი და კომფორტული გამოსაყენებლად
ამოიღეთ მრავალი ნივთი, რომლებიც ერთსა და იმავეს აკეთებენ და გამოიყენეთ ერთი, რომელიც ასრულებს მრავალ ფუნქციას
გააკეთეთ შესანახი ადგილები შენახულ ნივთებზე უფრო დიდი, რათა მათი ამოღება და დაბრუნება მარტივი იყოს
გახადეთ შესანახი ადგილები ხელმისაწვდომი და კომფორტული გამოსაყენებლად
ნაბიჯი 3 - იფიქრეთ ერგონომიკაზე - დარწმუნდით, რომ გაითვალისწინეთ ერგონომიკის პრინციპები, როდესაც განსაზღვრავთ სად უნდა განთავსდეს აღჭურვილობა და მარაგი.
შეინარჩუნეთ კომფორტული პოზა და პოზიცია
შეამცირეთ აწევა და მოძრაობა.
კუნთის ნაცვლად გამოიყენეთ სიმძიმის პრინციპი.
ნაბიჯი 4 - ვიზუალური კონტროლი - შექმენით ვიზუალური ნიშნები მარაგებისა და აღჭურვილობის ადგილმდებარეობის გასაძლიერებლად ისეთი ტექნიკის გამოყენებით, როგორიცაა:
დაფები, რომლებიც ასახავენ ძირითადი აღჭურვილობის განთავსებას
ფერებით კოდირება
KANBAN ურნები ინვენტარის დონის საჩვენებლად
მიმართულების ნიშანი
იატაკის ლენტი ან საღებავი, რომელიც მიუთითებს ფეხით მოსიარულეთა ბილიკებზე, შეზღუდულ ან სახიფათო ადგილებზე.
ორგანაიზერები
ნაბიჯი 5 - განათება - სანამ თქვენ აუმჯობესებთ თქვენს ვიზუალურ კონტროლს, ასევე უნდა იფიქროთ ტერიტორიის განათების გაუმჯობესებაზე.
სამუშაო ადგილის სათანადო განათება აუცილებელია ნებისმიერი კარგი ბიზნესისთვის, რადგან ის:
საშუალებას აძლევს თანამშრომლებს კომფორტულად დაინახონ რას აკეთებენ, თვალებისა და სხეულის დაძაბვის გარეშე
აადვილებს და უფრო პროდუქციულს ხდის მუშაობას
ყურადღებას ამახვილებს სახიფათო ოპერაციებსა და აღჭურვილობაზე
ეხმარება თავიდან იქნეს აცილებული ძვირადღირებული შეცდომები და ავარიები
ნაბიჯი 6 - შეაფასეთ სამუშაო ადგილის სივრცე – გადახედეთ შესრულებულ სამუშაოს და დასვით შეკითხვა „ სჭირდება თუ არა ოპერატორს ამდენი სივრცე? ” ხშირად ამ კითხვაზე პასუხი არის -არა. აქ ხშირად შესაძლებელია ორი მიზნის მიღწევა:
სივრცის გათავისუფლება
აღჭურვილობის რაოდენობის შემცირება (სამუშაო სკამები,მაგიდები)
ნაბიჯი 7 - შექმენით ვიზუალური სტანდარტი - მას შემდეგ, რაც მოწესრიგება დასრულდება, გადაიღეთ ფოტოები, რათა ყველას აჩვენოთ სტანდარტი ტერიტორიაზე.
დასუფთავება/ბზინვარება (Seiso)
მწარმოებელ კომპანიაში დასუფთავება მჭიდრო კავშირშია ხარისხიანი პროდუქციის გამოშვების უნართან,იგი ასევე მოიცავს შრომის დაზოგვას ჭუჭყის, მტვრისა და ნამსხვრევების დაგროვების თავიდან აცილებისთვის გზების მოძიებით.სისუფთავე უნდა იყოს ინტეგრირებული ყოველდღიური მოვლის დავალებებში, რათა დასუფთავებისა და ტექნიკური პუნქტები ერთმანეთთან იყოს კომბინაციაში.სისუფთავეს აქვს სამი ასპექტი: სამუშაო ადგილის სისუფთავე, მისი გარეგნობის შენარჩუნება და პრევენციული ზომების გამოყენება მისი სისუფთავის შესანარჩუნებლად. ნაბიჯი 1 - გაასუფთავეთ სამუშაო ადგილი მთლიანად - გაასუფთავეთ ტერიტორია ზემოდან ქვემოდან. დარწმუნდით, რომ სამუშაო სკამი, მაგიდა, აღჭურვილობა და ყველა სხვა ნივთი კარგად არის გაწმენდილი. ნაბიჯი 2 - შენარჩუნება - დასუფთავების დასრულების შემდეგ გადაიღეთ ფოტოები, რათა აჩვენოთ ტერიტორიის სისუფთავის ახალი სტანდარტი. აჩვენეთ ეს სტანდარტი კომპანიაში, რათა ყველამ შეძლოს მისი ნახვა. ნაბიჯი 3 - პრევენციული ღონისძიებები - გამოიყენეთ დასუფთავების გრაფიკი კონკრეტულ მფლობელებთან, რათა დარწმუნდეთ, რომ ტერიტორია სუფთაა. დაასახელეთ დამოუკიდებელი პირი ტერიტორიის აუდიტისთვის და მიანიჭოს ქულა.
სტანდარტიზაცია (Seiketsu)
ამარტივებს ახალი თანამშრომლების მომზადების პროცესს
ნაკლები ადგილი შეცდომებისა და ჯართისთვის
უფრო ორგანიზებული სამუშაო ადგილი
უფრო უსაფრთხო სამუშაო ადგილი
5S სტანდარტების ვიზუალიზაცია სამუშაო ადგილზე: „გაიარე საუკეთესო გზა უმარტივესი გზით“
SORT, SET IN ORDER და Shine-3S აქტივობებია: ნაბიჯი 1 – გადაწყვიტეთ რომელ აქტივობაზე ვინ არის პასუხისმგებელი პირი. ნაბიჯი 2 – უკან სვლის თავიდან ასაცილებლად, ჩართეთ 3S-ის შენარჩუნების რეგულარულ სამუშაო აქტივობებში. ნაბიჯი 3 - შეამოწმეთ რამდენად კარგად არის შენარჩუნებული 3S-ის პირობები.
შენარჩუნება (Shitsuke) ნაბიჯი 1 - შექმენით 5S-ის პოსტერი შიდა მაგალითებით. ნაბიჯი 2 - შექმენით პრაქტიკული 5S-ის აუდიტი ნაბიჯი 3 - აჩვენეთ 5S-ის მეტრიკა ნაბიჯი 4 - გადაიღეთ ფოტოები კარგი შედეგების საჩვენებლად ,"სურათი ათასი სიტყვა ღირს". ნაბიჯი 5 - 5S-ის საინფორმაციო ბიულეტენი შეიძლება იყოს ორიენტირებული შიდა გაუმჯობესებასა და ახალი 5S-ის შესახებ. ნაბიჯი 6 - დააყენეთ 5S-ის საკომუნიკაციო დაფა 5S-ის რუქით ყველა თანამშრომლის ჩართვისთვის. ნაბიჯი 7 - შეიმუშავეთ შიდა 5S-ის სახელმძღვანელო, რომელშიც იქნება 5S-ის მაგალითები თითოეული ნაბიჯისთვის. ნაბიჯი 8 - თუ ტერიტორიები უმჯობესდება, მოაწყვეთ შიდა ტურები, რათა სხვებს აჩვენოთ 5S-ის შესანიშნავი მაგალითები.
