10 რჩევა სახლის პირობებში სურსათის უვნებლობის უზრუნველსაყოფად
დღესდღეობით, მიუხედავად ყველაფრისა, სახლში საჭმლის მომზადება ერთ-ერთ გავრცელებულ რამედ რჩება. თანაც ეს შეიძლება იყოს შესანიშნავი გზა ფულის დაზოგვის, გემრიელი კერძებით სიამოვნების და საყვარელ ადამიანებთან დროის გატარების. აღსანიშნავია, რომ მარტივია დაივიწყო საფუძვლები, როცა მიჩვეული ხარ, რომ კვირაში რამდენჯერმე მოამზადო საჭმელი ოჯახისთვის - მოცემულ სტატიაში გიზიარებთ 10 რჩევას სახლში სურსათის უვნებლობის შენარჩუნების შესახებ. მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ სურსათის უვნებლობა ისეთივე მნიშვნელოვანია სახლში, როგორც რესტორანში. ცხადია, რესტორანში არსებობს ისეთი სრულყოფილი სისტემები, როგორიცაა, ჰასპის სისტემა, რომელიც უზრუნველყოფს სურსათის უვნებლობას. პრე-რეკვიზიტული პროგრამები, მოსამზადებელი ეტაპები და ყოველდღიური სავალდებულო შესავსები ჟურნალები სურსათის წარმოების ნებისმიერ ეტაპს უვნებელს ხდის. სურსათის უვნებლად მომზადების წესების გავრცელება რომ აუცილებელია შემდეგი ფაქტიც ცხადყოფს. დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრის (CDC) მიხედვით შეერთებულ შტატებში დაახლოებით 48 მილიონი ადამიანი ავადდება, 128 000 ჰოსპიტალიზებულია და 3 000 იღუპება ყოველწლიურად სურსათით გამოწვეული დაავადებებით. ეს დაავადებები შეიძლება გამოწვეული იყოს სხვადასხვა ფაქტორით, მათ შორის სურსათის არასათანადო ან არასწორად დამუშავება, მომზადება, შენახვა და ჯვარედინი დაბინძურება.
რესტორნებსა და დიდ წარმოებებში, სადაც თითოეულ ნაბიჯზე აუცილებელი და საჭიროა ხშირი კონტროლი, სურსათის უვნებლობას ჰასპის სისტემა შესანიშნავად უზრუნველყოფს. ეს არის სისტემა, რომლის დანერგვის შემდეგაც სურსათთან დაკავშირებული საფრთხეები და რისკები მინიმუმამდე არის დაყვანილი. აქედან გამომდინარე, მომხმარებელიც დაცულია სურსათისმიერი დაავადებისგან.
თუმცა, სახლში ცხადია ამგვარ სისტემას ვერ დავნერგავთ. ამიტომაც, მოცემულ სტატიაში გიზიარებთ 10 მარტივად შესასრულებელ რჩევას სახლის პირობებში სურსათის მომზადებისა და მოხმარებისთვის, რომელიც ეფუძნება HACCP სისტემის პრინციპებს:
1. ხშირად დაიბანეთ ხელები. ხელების დაბანა ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაბიჯია დაავადების გავრცელების თავიდან ასაცილებლად და ჰასპის სისტემის ერთ-ერთი საფუძველია. სურსათის დამუშავებამდე აუცილებლად დაიბანეთ ხელები საპნით, თბილი გამდინარე წყლით მინიმუმ 20 წამის განმავლობაში. ეს მნიშვნელოვანია, რადგან მავნე ბაქტერია შეიძლება ადვილად გადავიდეს თქვენი ხელებიდან სურსათზე, რომელსაც თქვენ ამუშავებთ. ასევე მნიშვნელოვანია ხელების საფუძვლიანად გაშრობა დაბანის შემდეგ, რადგან სველ ხელებზე შეიძლება უფრო მეტი ბაქტერია იყოს, ვიდრე მშრალზე.
2. შეინახეთ ნედლი და მომზადებული სურსათი განცალკევებით. ეს თავიდან აგაცილებთ ჯვარედინი დაბინძურების საფრთხეს. მოცემული პირობის შესრულება ჰასპის სისტემის ერთ-ერთი მოთხოვნაა. საწარმოში, რომელსაც ეს სისტემა აქვს და სურს უვნებელი სურსათი აწარმოოს, წარმოების პროცესი უნდა იყოს გათვლილი რომ ერთმანეთს ემიჯნებოდეს ნედლი და მზა სურსათი. შესაბამისად, ისინი კონტაქტში ვერ მოხვდებიან და დაბინძურების საფრთხე შემცირდება. ეს გულისხმობს მათთვის ცალკე საჭრელი დაფების (შეგვიძლია სახლშიც, როგორც რესტორნებში, გამოვიყენოთ ფერით კოდირების ხერხი. შევიძინოთ სხვადასხვა ფერის დაფები და დავუშვათ წითელი გამოვიყენოთ ხორცისთვის, მწვანე ბოსტნეულისთვის), ჭურჭლისა და კონტეინერების გამოყენებას. ასევე, აუცილებლად მოამზადეთ ნედლი ხორცი შესაბამის ტემპერატურაზე მავნე ბაქტერიების მოსაკლავად. ეს მნიშვნელოვანია, რადგან ნედლი ხორცი შეიძლება შეიცავდეს მავნე ბაქტერიებს, რომლებიც შეიძლება განადგურდეს მომზადებით, მაგრამ ადვილად გადაეცეს სხვა სურსათს, თუ ისინი ერთმანეთთან კონტაქტში მოხვდებიან. ამან შეიძლება გამოიწვიოს სურსათისმიერი დაავადებები.
3. მოამზადეთ სურსათი სათანადო ტემპერატურაზე. სათანადო მომზადების ტემპერატურა გადამწყვეტია სურსათის უვნებლობისთვის. აუცილებლად მოამზადეთ ხორცი, ფრინველი და თევზი შესაბამის ტემპერატურაზე მავნე ბაქტერიების მოსაკლავად (სურსათი არის თუ არა მომზადებული შესაბამის ტემპერატურაზე კონტროლდება მისი შუაგულის ტემპერატურით. ის კი მინიმუმ 74°C უნდა იყოს, რათა ბაქტერიები გაუნებელყოფდნენ). გამოიყენეთ სურსათის თერმომეტრი, რათა დარწმუნდეთ, რომ სასურსათო პროდუქტი სათანადო ტემპერატურამდეა მისული. ეს მნიშვნელოვანია, რადგან არასაკმარისად დამუშავებული სურსათი შეიძლება შეიცავდეს მავნე ბაქტერიებს, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს დაავადება. მაგალითად, კვერცხი შესაძლოა გახდეს სალმონელას წყარო და სალმონელოზის დაავადების გამომწვევი. თუმცა, თუ მას დავამუშავებთ შესაბამის ტემპერატურაზე და კარგად შევწვავთ ორივე მხრიდან, ავადობის ნიშნული საკმაოდ დაბალი ხდება. აქედან გამომდინარეა, რომ ის სასურსათო ობიექტები, რომლებიც ამზადებემ სურსათს და აქვთ ჰასპის სისტემა მუდმივად ამოწმებენ მზა პროდუქტის შუაგულის ტემპერატურას, რაც მეტყველებს მის უვნებლობაზე.
4. შეინახეთ სურსათი სწორ ტემპერატურაზე. სწორად შენახვა მნიშვნელოვანია ბაქტერიების ზრდის თავიდან ასაცილებლად, იქნება ეს პლიუს მაცივარში(0-დან +4°C) თუ საყინულეში(-18°C). ასევე, აუცილებლად გადააგდეთ ნებისმიერი სურსათი, რომელიც ოთახის ტემპერატურაზე დიდი ხნის განმავლობაში დარჩა. ეს მნიშვნელოვანია, რადგან ბაქტერიები სწრაფად იზრდებიან ოთახის ტემპერატურაზე. ამ პირობის დაცვა ცხადია იმ სურსათის მწარმოებლებისთვისაც აუცილებელია ვისაც ჰასპის სისტემა აქვთ. ეს სისტემა მათ ავალდებულებს ყოველდღე შეამოწმონ თავიანთი მაცივრების ტემპერატურა და აკონტროლონ რამდენად გამართულად მუშაობს ისინი. გარდა ამისა, ჰასპის სისტემის მქონეთათვის სასურველია მაცივარში ჰქონდეთ დადებული დაკალიბრებული თერმომეტრი. ეს სიზუსტისთვის მნიშვნელოვანია, რათა მეტად დარწმუნებით ვიცოდეთ რა ტემპერატურაზე ინახება სურსათი.
5. გაწმინდეთ და გაასუფთავეთ ზედაპირები და აღჭურვილობა. დაავადების გავრცელების თავიდან ასაცილებლად, რეგულარულად გაასუფთავეთ ყველა ზედაპირი და მოწყობილობა (საჭრელი დაფები, ჭურჭელი, ტექნიკა), რომელიც კონტაქტშია სურსათთან. გამოიყენეთ სურსათისთვის უსაფრთხო საწმენდი და სადეზინფექციო საშუალება, რათა უზრუნველყოთ ზედაპირების და აღჭურვილობის სწორად გაწმენდა. ეს მნიშვნელოვანია, რადგან ზედაპირებსა და მოწყობილობებზე, რომლებიც კონტაქტშია სურსათთან, შეუძლიათ ადვილად შეინახონ მავნე ბაქტერიები, რომლებიც შემდეგ შეიძლება გავრცელდეს სხვა სურსათზეც. ეს მოთხოვნა ცხადია აუცილებელია ნებისმიერი დაწესებულებისთვის, რომელიც აწარმოებს სურსათს. ჰასპის სისტემის დანერგვისას იწერება იმ ქიმიკატთა ნუსხა, რომელიც დაშვებულია სურსათის წარმოებისას და ასევე მათი გამოყენების წესი. ბიზნესოპერატორი ვალდებულია შეიძინოს ეს ქიმიკატები და მათი საშუალებით აწარმოოს ნებისმიერი სახის რეცხვა-დეზინფექცია.
6. შეინარჩუნეთ სამზარეულოში სისუფთავე. სურსათის უვნებლობისთვის აუცილებელია სუფთა სამზარეულოს შენარჩუნება. დარწმუნდით, რომ რეგულარულად წმენდთ ზედაპირებს, იატაკებს და ნებისმიერი დაღვრა (თუნდაც რაიმე სითხის ან ჭურჭლის გატეხვა) ან არეულობა, როგორც კი ისინი მოხდება აღმოფხვრილია. ეს ხელს შეუწყობს ბაქტერიების და სხვა დამაბინძურებლების დაგროვების თავიდან აცილებას. აღსანიშნავია, რომ ჰასპის სისტემისთვის აუცილებელია საწარმოო სივრცის სისუფთავის დაცვა. ამიტომაცაა, რომ ყოველი დღის ბოლოს აუცილებელია დალაგება, ხოლო გენერალური დასუფთავება წარმოების მასშტაბიდან გამომდინარე.
7. ნარჩენები სწორად შეინახეთ. ნარჩენების სწორად შენახვა მნიშვნელოვანია ბაქტერიების ზრდის თავიდან ასაცილებლად. ნარჩენები აუცილებლად შედგით მაცივარში მომზადებიდან ორი საათის განმავლობაში და მოხმარებამდე გაათბეთ შესაბამის ტემპერატურაზე. ასევე, აუცილებლად გადააგდეთ ნარჩენები, რომლებიც ოთხ დღეზე მეტია მაცივარში იყო. ნარჩენები, რომლებიც დიდხანს იყო მაცივარში, შეიძლება შეიცავდეს მავნე ბაქტერიებს, ნარჩენების სწორად შენახვით და შესაბამის ტემპერატურამდე გაცხელებით, შეგიძლიათ უზრუნველყოთ, რომ თქვენს მიერ მომზადებული სურსათი უსაფრთხოა მოხმარებისთვის.
8. გაითვალისწინეთ ვარგისიანობის ვადები. მნიშვნელოვანია იცოდეთ ვარგისიანობის ვადის შესახებ და გადააგდოთ ნებისმიერი სურსათი, რომელიც იმაზე მეტხანსაა შენახული, ვიდრე ვადა აქვს. ეს ხელს შეუწყობს ბაქტერიების და სხვა დამაბინძურებლების ზრდის თავიდან აცილებას. ისინი, რომელსაც ვადა გაუვიდა, შეიძლება შეიცავდეს მავნე ბაქტერიებს და სხვა დამაბინძურებლებს, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს სურსათისმიერი დაავადებები. ცხადია, ვადებს უდიდესი ყურადღება ექცევა იმ ობიექტებში, სადაც ჰასპის სისტემაა დანერგილი. მისი მეშვეობით ნებისმიერი პირი, ვინც ამზადებს სურსათს, ვალდებულია მიუთითოს ახლადდამზადებულს დამზადების თარიღი. ეტიკეტის ვადებს უნდა მიექცეს ყურადღება. გარდა ამისა, თუ რაღაც პროდუქტი ლღვება აუცილებლად უნდა მიეთითოს ლღობის საწყი დრო, რათა დაცული იყოს ლღობის ვადაც. ამგვარად, უზრუნველყოფილი იქნება ნებისმიერი სურსათის ვადასთან შესაბამისობა.
9. ყურადღება მიაქციეთ ჯვარედინი დაბინძურებას. ჯვარედინი დაბინძურება არის მავნე ბაქტერიების გადატანა ერთი ზედაპირიდან ან სურსათიდან მეორეზე. ჯვარედინი დაბინძურების თავიდან ასაცილებლად, დარწმუნდით, რომ შეინახეთ ნედლი და მომზადებული სურსათი განცალკევებით, და გამოიყენეთ ცალკე საჭრელი დაფები და ჭურჭელი. ეს მნიშვნელოვანია, რადგან ნედლი ხორცი შეიძლება შეიცავდეს მავნე ბაქტერიებს, რომლებიც შეიძლება განადგურდეს მომზადებისას, მაგრამ ადვილად გადაეცემა სხვა სურსათს, თუ ისინი ერთმანეთთან კონტაქტში მოხვდებიან. ამან შეიძლება გამოიწვიოს სურსათისმიერი დაავადებები. რესტორნებსა და სხვა ობიექტებში, ჰასპის სისტემა უზრუნველყოფს იმას, რომ საწარმო/სამზარეულო დაპროექტდეს ისე, რომ მინიმალური იყოს უმი და მზა პროდუქტის ერთმანეთთან შეხება. ამით კი განისაზღვრება წარმოების სწორი ნაკადურობა. შესაბამისად, ჯვარედინ დაბინძურების საკითხს წარმოებაშიც უდიდესი ადგილი უკავია.
10. შეინახეთ სამზარეულოს ტექნიკა სუფთად. თქვენი სამზარეულოს ტექნიკა, როგორიცაა მაცივარი, მიკროტალღური ღუმელი და ჭურჭლის სარეცხი მანქანა, შეიძლება ადვილად შეიცავდეს მავნე ბაქტერიებს, თუ ისინი სათანადოდ არ არის დასუფთავებული. დარწმუნდით, რომ რეგულარულად ასუფთავებთ ამ მოწყობილობებს და მიჰყევით მწარმოებლის მითითებებს სათანადო გაწმენდისა და მოვლისთვის. ამ მოწყობილობებს შეუძლიათ ადვილად შეინახონ მავნე ბაქტერიები, თუ ისინი სწორად არ გაიწმინდება, რაც შემდეგ შეიძლება გავრცელდეს თქვენს მიერ მომზადებულ სურსათზე. გამოყენებული ტექნიკის სისუფთავის შენარჩუნებაზე, რა თქმა უნდა, ჰასპის სისტემას მწარმოებლებისთვის თავისი მოთხოვნები აქვს. გამწოვები, ნებისმიერი აპარატურა, რაც გამოიყენება სურსათის წარმოებაში დაბინძურების შემთხვევაში ხშირ-ხშირად უნდა გაიწმინდოს. ასევე მაცივრები კონდენსატის არსებობისას უნდა გასუფთავდეს. საცერი კი კვირაში ერთხელ. ამგვარად, უზრუნველყოფილი იქნება სუფთად სურსათის წარმოება, რაც მიკროორგანიზმების გავრცელების და სხვა ნებისმიერ საფრთხეს შეამცირებს.
დასასრულს, სურსათის უვნებლობა ისეთივე მნიშვნელოვანია სახლში, როგორც რესტორანში. ამ 10 რჩევის გათვალისწინებით, შეგიძლიათ მიიღოთ ისეთი აუცილებელი ზომები როგორსაც ჰასპის სისტემის დაცვა ავალდებულებს ბიზნესოპერატორებს. ამით კი დაავადების გავრცელებას აიცილებთ თავიდან და უზრუნველყოფთ, რომ თქვენს მიერ მომზადებული სურსათი უსაფრთხოა მოხმარებისთვის.
#HACCP #ISO22000 #სტანდარტი #სურსათისხარისხი #სურსათისუვნებლობისსისტემა #უვნებელისურსათი
